ترکیبات ضروری و مضر در آب آشامیدنی سالم

آب آشامیدنی سالم باید هم حاوی مواد معدنی مفید باشد و هم از آلودگی‌های شیمیایی و میکروبی پاک باشد. در ادامه، این موضوع را به‌صورت جامع بررسی می‌کنیم:

—

۱. مواد معدنی ضروری در آب آشامیدنی

مواد معدنی موجود در آب نقش مهمی در حفظ سلامت بدن ایفا می‌کنند. برخی از مهم‌ترین آنها شامل:

الف) کلسیم (Ca)

برای استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است.

در انقباض عضلات و عملکرد اعصاب نقش دارد.

کمبود آن می‌تواند منجر به پوکی استخوان و ضعف عضلانی شود.

حد استاندارد: بین ۷۵ تا ۲۰۰ میلی‌گرم در لیتر.

ب) منیزیم (Mg)

به تنظیم عملکرد سیستم عصبی و عضلانی کمک می‌کند.

در تنظیم فشار خون و متابولیسم انرژی مؤثر است.

کمبود آن باعث گرفتگی عضلات و مشکلات قلبی می‌شود.

حد استاندارد: بین ۳۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم در لیتر.

ج) سدیم (Na)

به حفظ تعادل الکترولیتی بدن کمک می‌کند.

میزان زیاد آن باعث افزایش فشار خون می‌شود.

حد استاندارد: زیر ۲۰۰ میلی‌گرم در لیتر.

د) پتاسیم (K)

برای عملکرد طبیعی قلب و ماهیچه‌ها ضروری است.

مقدار زیاد آن در آب نادر است ولی می‌تواند بر عملکرد کلیه‌ها تأثیر بگذارد.

حد استاندارد: زیر ۱۲ میلی‌گرم در لیتر.

هـ) بی‌کربنات (HCO₃⁻)

در تنظیم pH خون و تعادل اسیدی-بازی بدن نقش دارد.

به بهبود طعم آب کمک می‌کند.

مقدار مناسب در آب بسته به منبع آن متغیر است.

—

۲. ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی سالم

برای اینکه آب قابل شرب باشد، باید از نظر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی استانداردهای خاصی را داشته باشد:

الف) شفافیت و رنگ

آب آشامیدنی باید کاملاً شفاف و بی‌رنگ باشد.

وجود کدورت یا رنگ ممکن است نشانه آلودگی باشد.

حداکثر مجاز کدورت: زیر ۱ NTU (واحد کدورت نفلومتریک).

ب) بو و طعم

آب آشامیدنی نباید بوی ناخوشایند یا طعم غیرعادی داشته باشد.

بوهای غیرطبیعی ممکن است نشانه وجود مواد شیمیایی یا باکتری‌ها باشند.

ج) pH آب (اسیدی یا قلیایی بودن)

آب آشامیدنی باید pH بین ۶.۵ تا ۸.۵ داشته باشد.

آب بسیار اسیدی یا قلیایی می‌تواند به لوله‌کشی آسیب برساند و بر سلامتی تأثیر بگذارد.

د) سختی آب (Hardness)

سختی آب به مقدار کلسیم و منیزیم بستگی دارد.

آب با سختی زیاد ممکن است باعث رسوب‌گذاری در لوله‌ها شود.

حد استاندارد: ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم در لیتر (بر حسب کربنات کلسیم).

—

۳. ترکیبات مضر و آلاینده‌های خطرناک در آب آشامیدنی

الف) فلزات سنگین

این عناصر در صورت وجود در آب، بسیار خطرناک هستند و می‌توانند بیماری‌زا باشند:

ب) نیترات و نیتریت

نیترات زیاد در آب (بیش از ۵۰ میلی‌گرم در لیتر) می‌تواند باعث مسمومیت نوزادان (Blue Baby Syndrome) شود.

نیتریت در مقدار بالا (بیش از ۳ میلی‌گرم در لیتر) باعث اختلال در انتقال اکسیژن در خون می‌شود.

ج) کلر و ترکیبات ضدعفونی‌کننده

کلر برای گندزدایی استفاده می‌شود، اما مقدار زیاد آن باعث خشکی پوست، مشکلات گوارشی و طعم نامطبوع آب می‌شود.

حد مجاز کلر باقی‌مانده در آب: بین ۰.۲ تا ۰.۵ میلی‌گرم در لیتر.

د) میکروارگانیسم‌ها (باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها)

آب آشامیدنی نباید حاوی باکتری‌های بیماری‌زا مانند اشرشیا کلی (E. coli) باشد.

وجود باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌تواند باعث بیماری‌های روده‌ای و عفونی شود.

تصفیه و کلرزنی مناسب باعث حذف این عوامل می‌شود.

—

۴. روش‌های تصفیه آب برای افزایش کیفیت

برای حذف آلاینده‌ها و بهبود کیفیت آب آشامیدنی، روش‌های مختلفی استفاده می‌شود:

1. فیلتراسیون (Sand & Carbon Filters): حذف ذرات معلق، بو، طعم و برخی مواد شیمیایی.

2. اسمز معکوس (Reverse Osmosis): حذف مواد معدنی اضافی، فلزات سنگین، نیترات و آلاینده‌های شیمیایی.

3. گندزدایی با کلر یا ازن: از بین بردن میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا.

4. استفاده از UV (فرابنفش): نابودی ویروس‌ها و باکتری‌ها بدون تغییر در ترکیب شیمیایی آب.

5. تقطیر: جوشاندن و تبخیر آب برای حذف ناخالصی‌ها (کمتر رایج برای مصارف خانگی).

—

۵. نتیجه‌گیری: آب آشامیدنی سالم چه ویژگی‌هایی دارد؟

✔ حاوی مواد معدنی ضروری مانند کلسیم، منیزیم و پتاسیم باشد.
✔ بی‌رنگ، بی‌بو و بدون طعم نامطبوع باشد.
✔ pH آن متعادل (۶.۵ تا ۸.۵) باشد.
✔ عاری از فلزات سنگین، نیترات، میکروب‌ها و مواد شیمیایی مضر باشد.
✔ به‌درستی تصفیه و کنترل کیفیت شده باشد.

در نتیجه، نوشیدن آب سالم برای سلامتی کلی بدن، عملکرد مناسب اندام‌ها و پیشگیری از بیماری‌ها ضروری است.